BuitensteBinnen

GOED VOORBEELD

Van grimmige sfeer naar consent

In de gemeente Utrechtse Heuvelrug waren de verhoudingen tussen gemeenteraad en college op z’n zachtst gezegd niet best. Na de verkiezingen in 2014 gooide de gemeente het daarom over een hele andere boeg. In plaats van gesteggel over afspraken, ging men op zoek naar inhoudelijke overeenkomsten. Griffier Walter Hooghiemstra vertelt hoe inzet van de consentmethode tot veel meer draagvlak leidde. Als griffier is Walter Hooghiemstra nauw betrokken bij het reilen en zeilen binnen de gemeentelijke organisatie. “De verhoudingen binnen de raad waren al acht jaar nogal grimmig te noemen”, vertelt hij. “En jarenlang kansloos in de oppositie zitten maakt raadswerk niet leuk.” Bovendien was het contact met de sa- menleving verwaarloosd. Een uitgevoerde bestuurskrachtmeting bevestigde het negatieve beeld van het gemeentelijke functione- ren. Toen er na de raadsverkiezingen ook geen echt grote partij meer in de raad zat, kon men er niet langer omheen: het moest anders. 89 punten van feedback Men koos voor de consentmethode. Met als centrale vraag: waar zijn we het over eens? Op basis daarvan stelden de acht fracties een raadsprogramma op. Dat legde men voor aan de inwoners, die met 89 punten van feedback kwamen. “Een groot deel van die punten heeft ook echt tot een aanpassing van het raadsprogramma geleid”, vertelt Hooghiemstra. De volgende stap was het formeren van een college van vier wethouders uit vier verschillende fracties. Op basis van het raadsprogramma stelden zij een uitvoeringspro- gramma op. Het leidde tot heel andere discussies in de raad. Er was meer draagvlak voor het beleid en de maatregelen, maar ook meer ruimte om in de politieke discussie een eigen positie in te nemen. Het college kon op basis van het raadsprogramma inspelen op de wisselende meerderheden in de raad. Fracties konden stemmen naar wat ze vonden van een voorstel. “Dat lijkt misschien heel normaal voor buitenstaanders, maar in veel gemeenteraden is dat niet de praktijk”, zegt Hooghiemstra. De consent-methode werd in de vier jaar na de formatie ook voor het maken van andere afspraken ingezet. In de praktijk betekent het dat je bezwaren serieus neemt, vertelt Hooghiemstra. Waarin zit het bezwaar? Kun je door iets toe te voegen of eruit te halen het bezwaar wegnemen? Zo zorg je voor een breed gedragen plan. Meer naar buiten Ondertussen werd ook de gemeentelijke organisatie flink onder handen genomen. Hooghiemstra: “Ambtenaren zijn nu meer op hun netwerk gericht en op het contact met de inwoners. Nu ze Door: Daan de Bruijn , Movisie

Jarenlang kansloos in de oppositie zitten maakt raadswerk niet leuk

meer ‘naar buiten mogen’ worden ze ook getraind en geholpen om op het podium te staan.”

De onderlinge rolverdeling is vastgelegd en per onderwerp overlegt men over ieders bijdrage aan wat de gemeente doet. Zowel met bestuurders, raadsleden, ambtenaren en inwoners. Hierdoor wordt ieders meerwaarde in het democratisch proces beter benut. En krijgen ambtenaren en inwoners meer ruimte en erkenning als zij hun deskundigheid in brengen in de raad. Tot slot noemt Hooghiemstra nog een club ambassadeurs die als adviseur of facilitator optreden bij projecten. Die club bestaat uit raadsleden, een wethouder, ambtenaren en een aantal inwoners. Geen panklaar model Voor wie enthousiast aan de slag wil volgens de methode van de Utrechtse Heuvelrug, benadrukt Hooghiemstra dat er geen ‘panklaar model’ is, dat in elke gemeente zomaar kan worden toegepast. “En daar komt bij: het kan allemaal ook weer stuk. Elke nieuwe raad kan weer andere keuzes maken. Zelfs als je be- gint met de bedoeling over alles goede afspraken te maken, kun je halverwege toch tot de conclusie komen dat het niet lukt.” Na de verkiezingen van 2018 zijn de fracties erin geslaagd opnieuw een raadsbreed programma overeen te komen. “De partijen hebben uitgesproken dat de cultuur van samenwerken hoe dan ook de moeite van het bewaren waard is.”

10 BuitensteBinnen