BuitensteBinnen

TIPS

Door: Ady Hoitink (Kracht van Zuilen), Jan Smelik (Nederland Zorgt Voor Elkaar) en Jitske Tiemersma (Omzien naar Elkaar)

Zo stimuleer je gemeenschapskracht

Een zorgzame samenleving is geen nieuw idee. Onderlinge zorg en ondersteuning was lang de norm, tot de overheid deze taak in de twintigste eeuw naar zich toe trok. Nu voltrekt zich de om- gekeerde beweging. Bewonersinitiatieven eigenen zich opnieuw een deel van het publieke domein toe. Ze noemen zichzelf zorg- coöperaties, stadsdorpen, burennetwerken, naoberzorgpunten of wijkinformatiepunten. Wat ze gemeen hebben: het zijn allemaal uitingen van gemeenschapskracht. In vitale buurten zijn bewoners gezonder, geluk- kiger en doen zij minder beroep op zorg. Bewo- nerscollectieven kunnen hierin een belangrijke rol spelen. Hoe ondersteun en stimuleer je die? De gemeente doet er goed aan om te investeren in deze gemeen- schapskracht en te stimuleren dat professionele organisaties het- zelfde doen. Gemeenschapskracht is noodzakelijk om maatschap- pelijke opgaven het hoofd te bieden. Denk bijvoorbeeld aan het duurzaam organiseren van de zorg voor ouderen en andere kwets- bare groepen, het voorkomen dat mantelzorgers opgebrand raken, het perspectief op werk en een zinvol leven bieden aan alle groepen in de samenleving, het versterken van de betrokkenheid van inwo- ners bij hun eigen omgeving en de democratische vernieuwing. Er lijkt een gemeenschappelijke visie te ontstaan bij bewoners, gemeenten en andere betrokkenen op de verschuiving van publieke taken naar lokale gemeenschappen. Hier en daar slagen bewonersinitiatieven, gemeente en zorgaanbieders er al in om tot een duurzame wijze van samenwerking en financiering te komen. Maar er zijn ook veel initiatieven die belemmeringen ervaren en uitgeput raken. Hoe creëer je als gemeente een vruchtbare bedding voor gemeenschapskracht? Met alleen goede wil creëer je geen nieuw speelveld

VIJF TIPS:

1. Durf beleidsinstrumenten in te zetten Durf publieke taken met de bijbehorende middelen en bevoegd- heden over te dragen aan bewonerscollectieven. Bundel het sociaal beleid en creëer budgetten per wijk, buurt of dorp. Maak het Right to Challenge gemakkelijker, en pas aanbestedingsregels of subsidie-eisen aan ten gunste van bewonerscollectieven. 2. Stimuleer nieuwe collectieven en samenwerkingsvormen Laat systeemgrenzen los en werk met buurtdoelen. Kijk wat bewo- ners zelf kunnen aansturen en uitvoeren. Stimuleer het ontstaan van wijk- en wooncoöperaties, waarin bewonerscollectieven samenwerken met deskundige aanbieders uit de wijk of gemeente. Experimenteer ook met nieuwe samenwerkingsvormen, zoals maatschappelijk aandeelhouderschap en veelsoortige coöperaties. 3. Laat bewoners en professionals samenwerken Versterk de positie van bewoners. Verplicht aanbieders van welzijns-, woon- en zorgdiensten om met bewonerscollectieven samen te werken. 4. Investeer in doen en leren Werk met bewonerscollectieven in de praktijk aan hun ambitie en los onderweg belemmeringen op. Laat ambtenaren en professio- nals oefenen met hun nieuwe rol als coproducent van inclusieve buurtpraktijken. Dat vraagt om andere vaardigheden, die samen al doende geleerd worden. Hierdoor groeit de gemeenschappelij- ke visie op de dorps- of buurtagenda en het vertrouwen in elkaar. 5. Veranker succesvolle experimenten in het beleid Laat pilots niet droogvallen, maar leg vooraf vast hoe ze in het beleid verankerd worden. Nederland Zorgt voor Elkaar is het landelijke netwerk van bewonersinitiatieven in welzijn, wonen en zorg. Omzien naar Elkaar is het netwerk voor de provincie Utrecht. www.krachtvanzuilen.nl, www.nlzorgtvoorelkaar.nl, www.omziennaarelkaar.nl »

EEN VOORBEELD: PROJECT DWARSVERBAND

Door forse bezuinigingen werd in Utrecht een flink aantal buurthuizen met sluiting bedreigd. Bewoners wilden daarop met zelfbeheer aan de slag. Deze zoektocht werd begeleid door het project Dwarsverband. In vijf jaar tijd ontwikkelde zich een hecht verband van dertig heel verschillende buurt- huizen, die samen een ‘learning community’ vormden met de gemeente in een tweede ‘schil’ daaromheen. Het schuurde af en toe flink in de nieuwe alliantie. Maar de ambtenaren

hebben niet losgelaten en gaandeweg wisten de partners elkaar steeds beter te vinden. De manier van samenwerken zorgde voor nieuwe gezichtspunten en het loslaten van aannames. Bij de gemeente leidde het tot een verschuiving van een focus op bezuinigingen naar het inzicht dat buurthuizen belangrijk zijn voor de vitaliteit van de stad. In vijf jaar heeft de commu- nity geleid tot een nieuw speelveld en nieuw samenspel tussen buurthuizen en de gemeente.

Bron: Kees Fortuin en Mariska van Keulen

BuitensteBinnen 11