BuitensteBinnen

INTERVIEW

“Als gemeente ben je er voor de samenleving”, vindt wethouder Harry Bakker. Hem valt op dat de gemeente nog altijd sectoraal is georganiseerd, terwijl inwoners niet op die manier denken. Ook ziet hij de samenleving snel veranderen. “Onze ambitie is dat amb- tenaren en afdelingen breder kijken en handelen dan alleen op hun eigen terrein en afdeling”, vertelt hij. Ook de gemeenteraad draagt samenspel met de bijna 27.000 inwoners een warm hart toe, volgens raadslid Miriam Tiekstra. “Het grootste deel van de raad omarmt initiatieven en vindt het belangrijk dat inwoners vroegtij- dig, aan de voorkant van het beleidsproces worden betrokken.” De laatste jaren is door de gemeente Drimmelen flink geïnvesteerd in de ambtelijke organisatie. Het managementteam stimuleert de nieuwe manier van werken actief. Met als resultaat dat ambtenaren inwoners meer aan de voorkant betrekken. Gemeentesecretaris Cor Smits: “Ambtenaren hebben inwoners steeds meer op het netvlies. Ze gaan bijvoorbeeld uitgebreid met inwoners en scholen in gesprek over de inrichting van speelplekken.” Ook worden burgerinitiatieven eerder omarmd en beter ondersteund. Een beveiligingspasje voor de wc In Drimmelen is de gemeente dus een flink eind op weg met de cultuurverandering. Hoe hebben ze dat aangepakt? Om te beginnen ontwikkelde de gemeente een gereedschapskist met verschillende interventies. Waaronder workshops voor alle mede- werkers, die worden gegeven door gemeentesecretaris Cor Smits en de burgemeester. Smits: “Als je met collega’s in gesprek gaat en de participatiesamenleving vertaalt naar hun werkzaamheden, dan zien ze dat de verandering ook op hen betrekking heeft.” Zo had de facilitaire dienst aanvankelijk het idee dat dit niet over hen ging. Wij werken niet met inwoners, dus wij hoeven niet mee te doen, dachten zij. Door de workshop werden ze zich ervan bewust dat ook zij met inwoners te maken hebben. Omdat die buiten kantooruren zalen gebruiken, bijvoorbeeld. Maar ook met de vrijwillige chauffeurs van de buurtbus, die na hun dienst graag in het gemeentehuis naar de wc willen, maar dat niet mochten zonder beveiligingspasje. Smits: “Mensen moeten de verandering zelf verinnerlijken. Je moet hen niet verplichten, maar hen verleiden. Het is goed om gewenste competenties vast te leggen in HRM-beleid. Maar je moet ook oppassen dat je niet te veel wilt vastleggen in structuren.” In de gereedschapskist zitten ook andere tools, zoals de Meet & Match (zie pag. 7 van dit magazine), de Koerskaart en de training Ontdek je talent. Daarnaast zijn een aantal interne medewerkers getraind in procesbegeleiding. Zij zijn inzetbaar om participa- tietrajecten met inwoners in goede banen te leiden, zodat hun collega’s zich op de vakinhoudelijke kant kunnen concentreren. Smits: “De gereedschapskist is goed gevuld, de uitdaging is nu om hem levend te houden. De Omgevingswet biedt een mooie aanleiding om de kist weer af te stoffen en aan te vullen.” Iedere gemeente een ‘Lilian’ Wat zijn de belangrijkste kansen en uitdagingen bij het betrekken van inwoners? We noemen er hier drie. Ten eerste werd in Drim- melen een interne verbinder voor de buitenwereld aangesteld. Smits: “Onze ambtenaar Dorpsgericht Werken, Lilian Lambrechts, is een belangrijke motor geweest. Zij heeft ons de ogen geopend. Mevrouw Lambrechts ondersteunt de ambtenaren, ze kunnen met hun vragen bij haar terecht.”

Ook andere gemeenten hebben vaak een ‘Lilian’ in dienst. Het risico kan wel zijn dat de verbinding tussen ‘binnen en buiten’ te veel bij een persoon komt te liggen. Het is kwetsbaar en kan an- deren vrijhouden van de nieuwe manier van werken. “Niet alles moet alleen aan Lilian Lambrechts hangen”, zegt Smits daarover. “We moeten allemaal continu met onze inwoners in gesprek zijn.” Maar het is ook goed om je te realiseren dat samenwerking en participatie niet bij alle ambtenaren in hun basishouding zit- ten. Sommigen hebben meer moeite met de communicatie met inwoners dan anderen. Dan is het handig als een makelaar als Lambrechts collega’s kan helpen, door het contact met inwoners samen op te pakken. Recept voor burenruzies Ten tweede spelen er vragen rondom de thema’s legitimiteit en draagvlak. Hoe ga je om met mondige burgers versus de zwij- gende meerderheid? Namens wie praat iemand? Het betrekken van inwoners kan een recept zijn voor burenruzies. Besluiten van de gemeenteraad worden soms eerder geaccepteerd dan die van inwoners. De gemeente is er om de kwetsbaren te beschermen tegen de hardste roepers. Maar het kan ook spanningen geven als de raad als eindbeslisser tegenover de inwoners staat. Lambrechts: “Na een intensief participatieproces gaat een raad daar soms toch nog politiek overheen. In mijn ogen kan dat niet meer. Bewoners hebben dan het gevoel niet serieus genomen te worden.“ Tot slot de gemeenteraad. De raad stimuleert het betrekken van inwoners, maar is nog zoekend als het gaat over haar eigen rol. Een vertaling naar bijvoorbeeld nieuwe overlegvormen met inwoners is nog niet gemaakt. Ook ervaren niet alle raadsleden dezelfde ruimte om het samenspel met inwoners aan te gaan. Raadslid Tiekstra vindt dat ze te weinig toekomen aan het reflec- teren op hun eigen rol. “Ik ben vooral bezig met beleidsstukken lezen, terwijl ik liever met inwoners in gesprek ga. Misschien moet beleid minder uitgebreid worden opschreven, zodat daar meer tijd voor overblijft. Ik zou graag zien dat wij als raad meer kaderstellend zijn dan controlerend.” Evolutie, geen revolutie Cultuurverandering blijft een continu proces. Smits: “Ik geloof meer in een evolutie, dan in een revolutie. Ambtenaren sluiten nu meer dan voorheen aan bij inwoners. De houding is veranderd naar: ‘als je het zo doet, kan het wel’. Ook voelen inwoners zich meer betrokken.” De gemeente werkt daarnaast ook beter samen met andere maatschappelijke spelers, vertelt Smits, zoals op het gebied van veiligheid en samenwerking met de wijk. “Als ik zie wat wij nu met de politie, de welzijnsstichting of de woningstichting oppakken, dan is dat meer dan een aantal jaren geleden. Vroeger maakten we een plan en dat was het. Nu zijn we continu met inwoners in gesprek.” We zijn continu met inwoners in gesprek

BuitensteBinnen 9